Publicaties

Ethiek en Supervisie

Ethiek is een wezenlijk aspect van supervisieprocessen. Dit artikel bespreekt hoe morele vragen in supervisie methodisch bewerkt kunnen worden, op basis van drie vormen van morele positiebepaling. Belangrijk daarbij is het morele referentiekader van de supervisor. Vraag is of de supervisor zich daarvan bewust is en van de werking daarvan. De auteur bepleit openheid hierover naar de supervisant.

Pleeg- en Gezinshuiszorg | 06-09-2011

Gezin in Gesprek

Lectorale rede van dr. M. (Martine) Noordegraaf op 24 september 2010. Centraal staat de vraagl: hoe kun je een gesprek hebben in een relatie die professioneel en niet op voorhand vertrouwd is? Hoe leer je als professional om dergelijke gesprekken te voeren? Nog belangrijker: hoe breng je als professional je cliënten op constructieve wijze met elkaar in gesprek? Kan dat wel? En daarbij; soms is de motivatie voor het gesprek, of het verlangen om de ander nog te ontmoeten, zelf aangetast. Hoe motiveer je mensen om zich in elkaar te verdiepen, om door het gesprek elkaars wereld opnieuw te verkennen en zo problemen te overwinnen? Communicatie met behulp van woorden is niet minder dan een mysterie dat aan ‘mens-zijn’ verbonden is. Deze fascinatie voor het gesprek is de drijfveer achter de belangrijkste onderzoeksvraag van het lectoraat Jeugd en Gezin verbonden aan de Academie voor Sociale Studies van de Christelijke Hogeschool Ede.

Duurzame zorg | 06-09-2011

De relationeel-ethische bril maakt het verschil : Een herwaardering van de contextuele therapie

In het nieuwe Handboek Systeemtherapie (Savenije, van Lawick & Reijmers (red.), 2008) komen de naam van Ivan Boszormenyi–Nagy en begrippen als ‘intergenerationeel’ en ‘loyaliteit’ op diverse plaatsen voor, maar is de contextuele therapie als afzonderlijke stroming weggevallen. Er is in het Handboek (hoofdstuk 17 en 21) voornamelijk geput uit het eerste contextuele werk van Nagy, ‘Invisible Loyalties’ (Boszormenyi-Nagy & Spark, 1973). De nadruk ligt op de beschrijving van het fenomeen en de betekenis van de loyaliteit tussen ouders en kinderen. Zijn recentere boek ‘Between Give and Take’ (1986) wordt alleen aangehaald in hoofdstuk 15 over het gezinsontwikkelingsperspectief (Govaerts & Splingaer, 2008). De theorie van Nagy wordt daarin (te) beperkt weergegeven. Nergens in het Handboek Systeemtherapie is een verhandeling te vinden over de relationele ethiek, die gezien kan worden als de kern van de contextuele therapie. Dat beschouw ik als een verlies voor de systeemtherapie. Waardevolle therapeutische interventies ontwikkeld vanuit de contextuele therapie raken in de vergetelheid. De nadruk op herstel van betrouwbaarheid in relaties – waar de contextuele therapie zich op richt - verdient mijns inziens een expliciete plaats in het Handboek. De loyaliteitstheorie van Nagy is niet los verkrijgbaar, maar kan slechts verstaan worden vanuit het geheel van het gedachtegoed. Loyaliteit is in contextueel opzicht uiteindelijk meer een relationeel-ethisch dan een psychologisch en interactioneel fenomeen.

Duurzame zorg | 06-09-2011

Spel en professie : Een collegiale gevalsbeschrijving

In de praktijk van de begeleidingskunde wordt veel gewerkt met spel en spelmethodieken. De theoretische doordenking van het gebruik van deze werkvormen blijft daarbij achter. Er is weliswaar een grote hoeveelheid aan spelvormen beschikbaar, en er zijn veel publicaties over diverse methodieken, maar er is weinig literatuur over het gebruik van spel als zodanig in de begeleidingskunde. Dit artikel thematiseert de vraag hoe spelgebruik binnen het professioneel handelen van de supervisor en coach een theoretische basis kan krijgen. Op grond van een analyse van professionaliteit wordt beargumenteerd dat de professional voor de opgave staat om twee spanningsvolle polen met elkaar te verenigen, namelijk enerzijds die van objectiviteit op grond van wetenschappelijk gefundeerde kennis en anderzijds die van persoonlijke betrokkenheid rond een concrete situatie. Aan de hand van een N=1 studie, waarin het werk van een collega wordt geanalyseerd, wordt aannemelijk gemaakt dat juist spel een rol vervult in het integreren van deze in principe conflicterende werkelijkheden. Spel creëert een overgangsgebied waarin subjectiviteit en objectiviteit in elkaar overgaan, zodat nieuwe inzichten, perspectieven en betekenissen ontstaan.

Sociale Innovatie | 01-07-2011

Handelen in hoop

Het lectoraat Theologie van de Christelijke Hogeschool Ede wil een sterke verbinding leggen tussen de opleiding, het onderwijs en het brede veld waarin hbo-theologen dagelijks werken. We zijn dankbaar voor de positie die deze theologen in het werkveld innemen. Het lectoraat Geestelijk Leiderschap beoogt zich meer te concentreren op de ‘binnenkant’ van de hbo-theoloog en kijkt vooral naar de spirituele, morele en apologetische vorming. In samenwerking met studenten, docenten, interne (andere academies binnen de CHE) en externe experts en kennispartners (andere hogescholen, universiteiten en christelijke organisaties) hopen we concrete en inspirerende resultaten te boeken variërend van een vervolg op het handboek Praktijkgericht (2010), onderwijsmodules tot beroepsprofielen en symposia over leiderschap. Het thema van het lectoraat luidt ‘handelen in hoop: geestelijk leiderschap en christelijke presentie in een post-christelijke samenleving’. ‘Hoop’ staat hierin centraal. In deze lectorale rede, die een nieuwe lectoraatsperiode markeert, neemt de lector u achtereenvolgens mee langs een aantal bakens die bepalend zullen zijn voor de gang van het onderzoek: 1. De geestelijk (bege)leider als handelaar inhoop 2. Context: de post-christelijke samenleving 3. Geestelijk leiderschap: de hbo-theoloog als geestelijk (bege)leider en handelaar in hoop 4. Drie ‘dragende delen’: spiritualiteit, ethiek en geloofsverantwoording 5. Onderzoek en onderzoekslijnen.

Geestelijk Leiderschap | 07-04-2011

Aanpakken en loslaten : Over doelgerichtheid en ontvankelijkheid in de zelfsturing

In dit artikel wordt de spanningsvolle verhouding onderzocht tussen doelgerichte actie en ontvankelijk ervaren bij het omgaan met vragen op de levensweg. Aanpakken en loslaten lijken onverenigbare bestaansmodi, die teruggaan op fundamenteel tegengestelde stromingen in de wetenschap in het algemeen en in de psychologie in het bijzonder. In de benaderingswijze van het ontwikkelingsgericht coachen wordt een aangrijpingspunt gevonden om het begrip ´zelfsturing´ zodanig te herdefiniëren, dat het aanpakken en het loslaten beide voluit gehonoreerd worden en elkaar veronderstellen in de spanningsvolle twee-eenheid van het werken aan het project en het ontwikkelen van de identiteit. Dit wordt geïllustreerd met Tolstoj´s verhaal Vader Sergej, die zijn levensdoel pas blijkt te bereiken als hij het onvermijdelijk moet loslaten.

Sociale Innovatie | 15-06-2010

Kenniscreatie in kenniscentra : Een methodiek voor onderzoek naar professionele praktijken

In dit artikel wordt het onderzoek zoals dat plaatsvindt in kenniscentra voor professionele praktijken, beschreven als een vorm van kenniscreatie (SKO, 2008), die tot stand komt door het samenbrengen van ervaringskennis van de professional met gedocumenteerde kennis uit de literatuur. Praktijkonderzoek behoeft een nauwe samenwerking tussen onderzoekers en professionals, waarbij het gegeven dat de beroepsbeoefenaar zelf een integraal onderdeel is van die praktijk, als een essentieel uitgangspunt wordt aanvaard. In de geschetste methodiek, gebaseerd op de regulatieve cyclus van Van Strien, is kennisontwikkeling een creatieve activiteit, waarbij de persoon van de beroepsbeoefenaar niet alleen als object, maar ook als subject in het onderzoek betrokken wordt. De praktijkonderzoeker verzamelt niet primair kennis over de praktijk, maar ontwikkelt die samen met de praktijk. Daarbij is de professional een actieve partner in het onderzoek door bewust te ervaren en waar te nemen, door te reflecteren, te ontwerpen, te oefenen en te evalueren met betrekking tot zijn beroepsmatig handelen. Aan de hand van een casus van kenniscreatie samen met de managers van een zorginstelling wordt duidelijk gemaakt dat het de rol is van de praktijkonderzoeker om het proces van creatieve kennisontwikkeling methodisch te begeleiden, de resultaten daarvan op scheppende wijze met elkaar in samenhang te brengen en toegankelijk te maken voor een breder publiek.

Sociale Innovatie | 15-04-2010

Assessing and displaying suitability for adoptive parenthood: a conversation analysis of relationship questions and answers

In this study we examine how suitability for adoptive parenthood is assessed and displayed in interactions between social workers and prospective adoptive parents. In particular, we have analyzed relationship questions that are put to couples with and without an observation from the social worker. The answers are featured as very precise, stressing the positive aspects of the relationship but avoiding sainthood, and accompanied with examples that illustrate the stability of the relationship. We concluded that it is not only ‘‘what’’ couples answer but also ‘‘how’’ they answer that is taken into account in the assessment. That is why ‘‘being able to finish o¤ each other’s sentences when giving an answer’’ and ‘‘having the ability to reflect on the relationship’’ is considered to be a protective factor for adoptive parenthood.

Duurzame zorg | 30-03-2010