Publicaties

Spiritualiteit werkt door de eeuwen heen

Veel publicaties over spiritualiteit op het werk beginnen met de constatering dat vanuit organisaties de belangstelling voor spiritualiteit van recente datum is of de afgelopen jaren flink is toegenomen. Dat laatste mag dan misschien gelden voor het aantal managementboeken dat over spiritualiteit is verschenen, wie teruggaat in de tijd ziet dat de relatie tussen werk en spiritualiteit al heel oud is. Wanneer we bedenken dat werken en samenwerken tot de condities behoren die met het mens-zijn gegeven zijn, is het niet verwonderlijk dat mensen altijd hebben gezocht naar zingeving in het werk en naar samenwerking die op meer gericht is dan enkel op het voortbrengen van onze dagelijkse kost. Het is niet zo gemakkelijk om vast te stellen of er een bepaalde ontwikkeling is in de relatie tussen spiritualiteit en organisaties. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat de afgelopen eeuwen de belangstelling voor spiritualiteit in het werk onderhevig is geweest aan pieken en dalen of dat ons denken over werk en spiritualiteit zich langzaam verder ontwikkelt of juist degenereert. Ik ben geneigd te zeggen dat de (ideeën)geschiedenis zich niet zo schematisch ontwikkelt. Die wordt, vermoed ik, eerder gekenmerkt door diversiteit, verrassingen, differentiatie en ongetwijfeld her en der lokale hoogte- en dieptepunten.

Docent en Talent | 10-12-2009

Hoe mensen en organisaties veranderen

Leiderschap heeft meer te maken met inzicht en beslissingen. Het gaat om leiding geven aan het systeem: de configuratie instellen. En de mensen vrijlaten. Rood organiseren is een structuur maken, die sturend en beperkend werkt. Groen organiseren is luisteren en de vrijheid en mogelijkheden van mensen beschermen. Structuren dienen slechts om te beschermen. Vrijheid is weten dat er iemand is die voor je zorgt.

Sociale Innovatie | 10-12-2009

Speelruimte : Spiritualiteit in het werk tussen willen en moeten

Arbeid laat zich eenvoudig definiëren als het verrichten van inspanning om een doel te bereiken. Met deze omschrijving wordt direct de intrinsieke spanning duidelijk die met alle arbeid gegeven is: men wil iets (een doel bereiken) en daarvoor moet men iets (inspanning verrichten). In dit artikel wordt de verhouding tussen willen en moeten in het werk nader verkend, en meer specifiek wordt de vraag gesteld naar de rol die spiritualiteit kan vervullen in het omgaan daarmee. In veel moderne, min of meer populairwetenschappelijke publicaties is dit geen vraag meer. Spiritualiteit lijkt daarin veeleer het antwoord te zijn om de spanning tussen willen en moeten op te heffen: alle kaarten worden op de pool van het willen gezet. In ‘Werken vanuit je hart’ beschrijft Chang bijvoorbeeld hoe wij diep van binnen, in ons hart, de kracht kunnen vinden om te realiseren waar we op hopen en van dromen. Op grond daarvan werkt hij een stappenplan uit voor passie en succes. Csikszentmihalyi heeft, voortbordurend op de inzichten van Maslow met betrekking tot de piekervaring, zeer tot de verbeelding sprekend onderzoek gedaan naar de Flow in zaken. De gedachten achter deze publicaties gaan terug op de overtuiging dat wie verbinding weet te maken met zijn diepste verlangens en drijfveren, met zijn diepste willen dus, werkelijk geluk in het werk kan vinden. Dat klinkt als een religieuze zij het niet-godsdienstige belofte. Spiritualiteit is lange tijd overigens juist verbonden geweest met de andere pool in het spanningsveld van willen en moeten. In de gereformeerd-protestantse traditie waren de wekelijkse catechismuspreken bijvoorbeeld een aanknopingspunt om te wijzen op de plicht tot arbeid: ‘Zes dagen zult gij werken!’ Arbeid werd gezien als roeping en het beroep als goddelijke plicht.

Gemeenteopbouw | 10-12-2009

Spiritualiteit werkt conservatief

Het is mogelijk en interessant om allerlei beschouwingen te houden over hoe spiritualiteit een rol kan of zou moeten spelen op de werkvloer – en dat gebeurt in deze bundel ook. Maar het is ook goed om te zien op welke manier spiritualiteit in de praktijk werkt. Met subsidie van het Ministerie van Sociale Zaken heeft ForumC in samenwerking met de Christelijke Hogeschool Ede een onderzoek opgezet. Centrale vraag in dit onderzoek is in welke mate spiritualiteit een rol speelt in een organisatie. Toespitst op de vraag: doet spiritualiteit ertoe als het gaat om people, planet, profit en de manier van functioneren van een organisatie? Allereerst kijken we naar het ecologisch systeemmodel van organisaties, vervolgens komt kort de onderzoeksaanpak aan bod. Daarna volgen de resultaten van het onderzoek. Tot slot valt meer te lezen over hoe we deze resultaten kunnen zien in het licht van andere onderzoeken, andere bijdragen in deze bundel en de praktijk. Om alvast een behoorlijke tip van de sluier op te lichten: het blijkt dat spiritualiteit conservatief werkt.

Sociale Innovatie | 10-12-2009

Hedendaagse spiritualiteit in het werk

De laatste jaren bloeit er in bedrijven een gevarieerde spirituele praktijk op: meditatietrainingen, stiltekamers, gebedsgroepen, neurolinguïstisch programmeren, bedrijfsopstellingen, coaching op levensloop- en loopbaanvraagstukken, sensitivitytrainingen en ‘passie in je werk’. De link tussen werk, zelfontplooiing, het transcendente en zingeving wordt hierin expliciet gelegd. In deze bijdrage wil ik allereerst de kenmerken van hedendaagse spiritualiteit bespreken. Daarna zal ik aan de hand van drie voorbeelden (bedrijfsopstellingen, de ‘bedrijfsreading’ en de ‘inspiratievilla’ van een energieleverancier) de hedendaagse spirituele praktijk in bedrijven kenschetsen. Ten slotte laat ik zien dat deze sensitiviteit voor zingeving de christelijke traditie veel kansen biedt.

Journalistiek & Communicatie | 10-12-2009

Trage vragen in een snelle wereld : Over supervisie aan technische beroepen

In deze bijdrage beantwoord ik de vraag waarom supervisie ook in zakelijke en technische opleidingen ingevoerd kan worden als een didactische methode in de scholing van studenten. De overweging is dat beoefenaars van alle professionele beroepen, zowel mensgerichte als zaakgerichte, te maken krijgen met trage vragen in een snelle wereld. Supervisie is bij uitstek de methode om de beantwoording van deze trage vragen te integreren in de beroepsuitoefening.

Sociale Innovatie | 10-12-2009

Sociale innovatie en duurzaamheid

Deze bijdrage beschrijft een ecologisch model voor de strategische fit van organisaties met hun omgeving, teneinde duurzame organisaties te creëren. Het koppelt ‘open innovatie’ aan participatieve concepten als mens-markt-combinatie, medewerkerschap en gedeeld leiderschap. Het beoogt een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van theorie en praktijk van bedrijfsmodellen, waar naast productiviteit ook andere waarden tellen.

Sociale Innovatie | 10-12-2009

Gereformeerde Kerken en de toekomst

Enkele punten die in deze lezing naar voren komen zijn: -Heeft het protestantisme zijn tijd gehad? -Secularisatie en subjectivering Paas spreekt over een aantal bredere culturele en maatschappelijke ontwikkelingen. Die vat hij samen onder het trefwoord secularisatie. -De gereformeerde traditie en de cultuur Hij kijkt naar de gereformeerde traditie zelf. Gereformeerden hebben zich doorgaans op twee manieren verhouden tot de samenleving. De eerste manier noemt hij de ‘oud-gereformeerde’, de tweede noemt hij de ‘nieuw-gereformeerde’. Hij vat het kort samen: gereformeerden hebben ruwweg twee houdingen paraat ten opzichte van de samenleving. De één houdt vooral verdediging in: bescherming van het christelijk karakter van Nederland, behoud van voorrechten. De wereld veranderen (= disciplineren) door de inzet van macht. De andere houdt vooral aanval in: actieve inzet voor de samenleving vanuit een christelijke inspiratie – de wereld veranderen door individueel activisme. Nu leven we in een wereld die enorm snel veranderd is – en die nog steeds snel verandert. De gereformeerde traditie staat daarmee ook onder druk. Elke traditie reageert op een eigen, unieke manier op dat soort veranderingen. -Hoe verder? Zijn er andere manieren om te reageren op de moderne tijd? Hoe komt de gereformeerde traditie verder? Paas noemt vijf agendapunten die hem belangrijk lijken.

Gemeenteopbouw | 09-12-2009