Publicaties

Vrij van ouders, kerk én staat? Over de meerduidigheid van het begrip ‘onderwijsvrijheid’

Nederland is altijd een land geweest van culturele diversiteit. Steeds is in Nederland de noodzaak geweest te komen tot een formule waarbij mensen van verschillende geloofsovertuiging toch in goede harmonie met elkaar kunnen samenleven. Omdat het onderwijs daarbij zowel een traditie-beschermende als een sociaal-integrerende rol moet vervullen, speelt het begrip ‘vrijheid van onderwijs’ – in al zijn meerduidigheid – daarbij een centrale rol. Het maatschappijmodel dat ooit door Abraham Kuyper werd ontworpen bood in zijn tijd een nieuwe ‘oplossing’ voor de religieuze verdeeldheid in Nederland. Kuyper legde er de basis mee voor het model van ‘verzuiling’ dat lange tijd de Nederlandse samenleving zou typeren en ook het denken over onderwijsvrijheid nog steeds domineert. De oplossing van Kuyper zou de hele twintigste eeuw dienst doen. Maar in de 21e eeuw begint het model van onderwijsvrijheid onder de druk van de komst van nieuwe religieuze groepen te kraken. Het lijkt te zijn gedaan met de ‘pacificatie’ en de vrijheid van onderwijs wordt voortdurend ter discussie gesteld. Meer dan ooit blijkt daarbij de meerduidigheid van het begrip. Hoe uiteindelijk voor de 21e eeuw die formule van pacificatie er uit zal gaan zien, zal de toekomst moeten leren.

Sociale Innovatie | 03-12-2006

Leerstijlen in organisaties

In deze bijdrage gaat het om de vraag wat inzicht in leerstijlen kan bijdragen aan de opleiding en begeleiding van medewerkers in een organisatie. Het concept leerstijlen wordt besproken, een leerstijlmodel wordt geïntroduceerd en sterke en zwakke punten van elk type leerstijl en de consequenties voor opleiden, voor teams en voor loopbaanbegeleiding worden besproken.

Docent en Talent | 01-01-2006

Naar een nieuw beschavingsoffensief : Over het begrip ‘vrijheid’ in het pedagogisch denken.

Het thema "vrijheid, een vervloekte zegen" lijkt pedagogen op het lijf geschreven. Zo lang als de pedagogiek bestaat worstelt ze met de spanning tussen grenzen stellen en vrijheid bieden. In de samenleving van vandaag lijkt de vrijheid een probleem geworden. De politiek wijst dan al snel naar opvoeders en pedagogen: zij moeten kinderen weer leren waar de grenzen liggen. Zij moeten kinderen normen en waarden bijbrengen, nieuwe deugdzaamheid, om de vrijheid in te dammen en uitwassen te voorkomen. Een nieuw beschavingsoffensief. Het is echter de vraag of opvoeders en pedagogen zich daarvoor moeten lenen. Is het terecht dat de overheid deze grote verantwoording bij hen neerlegt? Of moeten we ons maar liever niet voor het karretje van een nieuwe moraal laten spannen. Tegen de achtergrond van de traditie van het christen-pedagogisch denken wordt nagegaan in hoeverre het hedendaagse beschavingsoffensief opvoeders en pedagogen past.

Sociale Innovatie | 03-12-2005

Kantelende kennis – wankelend onderwijs

Het hoger onderwijs is in beweging. De afgelopen maanden werd in de media veel gediscussieerd over de kwaliteit van het PABO-onderwijs. Zijn PABO's de kwalificatie ‘hoger onderwijs’ nog wel waard? Hebben startende leraren basisonderwijs wel voldoende intellectuele en culturele bagage voor de belangrijke taak die ze hebben in het vormen van jonge mensen? Veel van die discussie heeft te maken met de inrichting en organisatie van het onderwijs aan de leraarsopleidingen, waarbij tegenwoordig het sociaal-constructivistisch denken een belangrijke rol speelt. Daarmee wordt de discussie gelijk ook breder getrokken dan alleen die over de kwaliteit van de PABO. Volgens sommigen is de sociaal-constructivistische onderwijsfilosofie de veroorzaker van veel problemen in het hoger onderwijs. Volgens anderen biedt het juist zicht op de oplossing van gesignaleerde problemen. Tijd voor een kritische verkenning.

Sociale Innovatie | 03-12-2005

De regels en het spel; over sociale verbondenheid en normoverschrijdend gedrag

Op 8 december 2003 verschijnt een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) over de Nederlandse moraal. In het rapport gaat over de normen en waarden van de Nederlandse bevolking en over de vraag of het zinvol en mogelijk is te proberen die normen en waarden te beïnvloeden en bij te sturen. De belangrijkste conclusie van het rapport is dat we het allemaal wel eens zijn over de belangrijkste waarden, maar dat we ons vaak zelf niet houden aan de normen die daar bij horen. Een opvatting die in de media met instemming wordt ontvangen.

Sociale Innovatie | 03-12-2004

Gewoon goed onderwijs : over de eigen verantwoordelijkheid van de mensen in de school

Onderwijsvernieuwing zet leraren steeds meer onder druk.Velen hebben het idee dat de ruimte om hun eigen verhaal te vertellen steeds kleiner wordt. Zelfwerkzaamheid en voorgestructureerde onderwijsprogramma’s maken de bewegingsvrijheid steeds kleiner. Daarmee wordt het ook steeds moeilijker inhoud te geven aan het levensbeschouwelijk karakter van het onderwijs. In deze bijdrage probeer ik na te gaan hoe het onder de huidige omstandigheden invulling te geven aan de specifieke pedagogische verantwoordelijkheid van leraren binnen het katholiek en protestants-christelijk onderwijs. Ik kom uit bij een oplossing die dicht ligt bij het hart van het vak: gewoon goed onderwijs!

Talenten en Opbrengsten | 03-12-2001

Teveel van het goede, de dubbele moraal van een over-gepedagogiseerde samenleving

Wie zich zorgen maakt over de moraal van de jeugd moet niet in de eerste plaats kijken naar onderwijs en opvoeding, maar naar de wereld van de volwassenen, naar de dragende moraal van de samenleving. Daarbinnen worden onze kinderen groot. Onderwijs en opvoeding zijn slechts instrumenten in het doorgeven van die moraal. De samenleving moet de jeugd een oprechte moraal voorleven. Dat wil in onze tijd zeggen dat ze vraagtekens moet durven zetten bij haar eigen moraliteit. Daarmee is het een zaak van maatschappelijk en politiek belang. Volwassenen kunnen daarbij onmogelijk blijven staan bij het opnieuw accentueren van het belang van waarden en normen op zich. Ze zullen kleur moeten bekennen en duidelijk moeten maken om welke normen en waarden het dan wel gaat. Ze moeten hun eigen politieke en maatschappelijke handelen tegen het licht durven houden en zich de vraag stellen of daaraan inderdaad de waarden ten grondslag liggen die we ook aan onze kinderen mee zouden willen geven. De zogenaamde ‘pedagogische opdracht’ die zo graag wordt doorgeschoven naar het domein van onderwijs en opvoeding is daarmee een opdracht voor de samenleving in haar volle breedte.

Duurzame zorg | 03-12-2001

Secularisatie opnieuw bezien : de veranderende plaats van het christendom in de samenleving

Toen met de verkiezingen van 1994 het CDA uit het centrum van de politieke macht verdween werd eerst goed duidelijk wat al veel langer in de samenleving aan de gang was: Het christendom was bezig haar greep op het openbare leven te verliezen. Volgens velen stond de val van het CDA dan ook niet op zich. Mismoedig, of met een zekere graagte, werd gewezen op het proces van secularisatie waarvan nu eindelijk ook het CDA de wrange vruchten plukte. In dergelijke analyses wordt ‘secularisatie’ over het algemeen opgevat als een lineair proces waarmee de samenleving zich sinds de Verlichting heeft losgemaakt van de druk van de kerk. Verwacht wordt dan dat dit proces zich geleidelijk zal doorzetten om uiteindelijk te leiden tot het verdwijnen van het christendom uit de samenleving. Hoewel een dergelijke voorstelling van zaken verleidelijk is door haar eenvoud, maakt nadere beschouwing duidelijk dat er meer aan de hand is. Christelijke organisaties blijken zich te repositioneren en vormen zo een forum waarop ook het levensbeschouwelijk argument telt.

Informele Netwerken | 03-12-2000