Lectoraat in het kort
Samen met basisscholen verkennen we hoe je met actief burgerschap en sociale cohesie aan de slag kunt in klassen waar leerlingen verschillen in achtergrond, opvattingen en waarden. Ook kijken we naar de rol van de leerkracht: welke overtuigingen en kernwaarden spelen mee in het handelen?
Leerkrachten hebben vaak de wens om actief burgerschap en sociale cohesie doelgericht en structureel vorm te geven. Maar hoe pak je dat aan in de praktijk? Op zes basisscholen werken we samen in leerteams aan dit thema. In die teams zitten studenten, masterleerkrachten en hbo-docenten. Samen doen ze onderzoek, delen ervaringen en ontwikkelen nieuwe inzichten.
De opbrengsten van de leerteams worden ieder jaar gepresenteerd tijdens een congres, zodat ook andere scholen kunnen leren van de praktijk.
Voor wie?
Ons onderzoek is van waarde voor leerkrachten, schoolleiders en onderwijsprofessionals in het primair onderwijs die actief burgerschap en sociale cohesie willen versterken in hun klas of school. Ook studenten, docenten en opleiders in de lerarenopleiding denken en doen mee.
Onderzoekslijnen
- Burgerschapsvorming en sociale cohesie in het onderwijs
- Sociale inclusie in het onderwijs
- Samenwerking tussen zorg en onderwijs
Onderzoeksprojecten
Samen met kinderen en leerkrachten gaan we na hoe de overgang van een tijdelijke onderwijsvoorziening naar het reguliere onderwijs is verlopen. Wat verliep goed, wat had beter gekund? En toekomstgericht: wat hebben de kinderen en leerkrachten nodig om het reguliere onderwijs een plek te laten zijn voor een optimale inclusie voor de kinderen uit Oekraïne?
Voor vragen over dit project, neem contact op met Mariska van Riezen: meavriezen@che.nl
De alliantie ‘Divers voor de klas’ maakt samen werk van meer diverse en inclusieve opleidingen en basisscholen. Negen pabo’s, de PO-Raad, het Landelijk Overleg Lerarenopleiding Basisonderwijs (LOBO) en de stichting Meestert nemen deel aan de alliantie. De Vereniging Hogescholen en het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) ondersteunen het initiatief.
Samen met Anje Ros, lector ‘Goed leraarschap, goed leiderschap’ bij Fontys Hogescholen, ontwikkelde Gert-Jan Veerman de online werkomgeving Inclusieve cultuur voor de alliantie. Gedurende dit project versterkt het lectoraat Samen Divers het project door middel van flankerend onderzoek.
Lees meer over de eerste ervaringen met de werkomgeving en de betekenis van een inclusieve cultuur voor het tegengaan van het lerarentekort in het Tijdschrift voor Lerarenopleiders.
Voor vragen over dit project, neem contact op met Gert-Jan Veerman: gjmveerman@che.nl
Acht Academische basisscholen (AOS) en de opleiding Educatie trekken samen op in Onderzoek. Docenten en studenten doen samen met de masterleerkrachten op de AOS onderzoeken naar hoe ze actief burgerschap en sociale cohesie doelgericht en structureel vorm kunnen geven en kunnen versterken. Binnen de onderzoeken wordt de hoe-vraag in relatie gebracht tot de waarom-vraag: waarom kiezen de leerkrachten ervoor om het burgerschapsonderwijs zo wel of niet vorm te geven? Welke kernwaarden spelen daarbij een rol?
Jaarlijks delen de studenten hun onderzoek aan leerkrachten van de andere basisscholen tijdens het congres ‘De Proeverij’.
Lees het artikel ‘Groep 8 richt een politieke partij op’ dat masterleerkracht Jelle Rommers samen met Gert-Jan schreef voor het onderwijsblad Zone.
Voor vragen over dit project neem contact op met Lisanne van den Brink: samendivers@che.nl
Voor een kind met een extra ondersteuningsbehoefte is het belangrijk dat ouders en school goed samenwerken. Die samenwerking kan door verschillende oorzaken onder druk komen te staan. Een ervaringsdeskundige ouder, de buddy, kan ouders bijstaan en de relatie tussen ouders en school versterken.
In 2021/2022 is een pilot gestart rondom de inzet van buddy’s. In 2023 heeft deze pilot een vervolg gekregen binnen samenwerkingsverband Driegang (Gorinchem). Er is een training ontwikkeld voor de buddy’s en de implementatie van de inzet van buddy’s is onderzoeksmatig gevolgd. De opbrengsten van dit traject worden gepresenteerd op de volgende pagina
Dit project is een samenwerking van het lectoraat Informele netwerken van Sociale Studies met het lectoraat Samen Divers van de opleiding Educatie.
Voor vragen over dit project neem contact op met Ellen Aanen: ejaanen@che.nl
Samen met basisschool De Kraats, CHE-studenten en Erfgoed Gelderland heeft onze docent Ronald de Graaf een lespakket ontworpen. Kinderen in het basisonderwijs ontwikkelen met behulp van historische kaarten bewustzijn over landbouwtransities in de omgeving van hun school door de eeuwen heen. Op oude kaarten van De Kraats is de A12 ingetekend, want die herkennen zij. Tijdens de afsluitende les bezoeken de kinderen een boerderij en stellen daar in het kader van actief burgerschap verhelderingsvragen over verleden, heden en de toekomst van de boerderij.
Het project wordt momenteel aangepast voor andere basisscholen met andere boerderijen.
Voor vragen over dit project neem contact op met Ronald de Graaf: rdgraaf@che.nl
Video
De leerkracht geeft vanuit kernwaarden vorm aan sociale cohesie en zo aan de toekomstige samenleving
Lector Gert-Jan Veerman
Lector & kenniskring
Een lectoraat bestaat uit een lector en kenniskringleden (onderzoekers). Zij doen samen praktijkgericht onderzoek en verbinden dit met onderwijs en het werkveld.
Dr. Gert-Jan Veerman is onderwijskundige en socioloog. Hij deed promotie-onderzoek naar de invloed van culturele diversiteit op het functioneren van schoolklassen. Met basisschool De Hoeksteen in Nijkerk doet hij praktijkgericht onderzoek naar het structureel werken aan burgerschapsvorming.
Gert-Jan werkte na de pabo tien jaar in het basisonderwijs. In 2011 ontving hij van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) de promotiebeurs voor leraren. Hij startte zijn promotie-onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam en is gaan werken op de CHE voor de opleiding Educatie. Na zijn promotie werd hij fellow aan het College for Interdisciplinary Educational Research in Berlijn. Naast zijn werk op de CHE is hij docent aan de Radboud Universiteit.
Vragen over diversiteit houden hem bezig. Juist daar waar het schuurt. Wat van jezelf breng je in? Welke ruimte heeft de ander? Het klaslokaal is volgens Gert-Jan bij uitstek een plek waar je dit kunt oefenen. Het vraagt geduld door issues niet meteen op te lossen en het vraagt oefenen in nieuwsgierigheid. Met het lectoraat wil hij (toekomstige) leerkrachten en kinderen daarvan bewust maken en ondersteunen.
Mariska van Riezen is sinds augustus 2023 werkzaam voor de CHE als docent Onderwijskunde en onderzoeker binnen het lectoraat Samen Divers. Ze heeft ervaring in het basisonderwijs als orthopedagoog, leerkracht en intern begeleider. Hierbij richtte ze zich op het vormgeven en versterken van passend onderwijs en de knelpunten die daarbij komen kijken. Haar onderzoek gaat over de samenwerking tussen school, thuis en zorg. Vanuit haar praktijkervaring heeft Mariska gezien hoe belangrijk een goede samenwerking tussen verschillende partijen is voor de ontwikkeling van het kind. Ze gaat samen met andere onderzoekers van de lectoraten Samen Divers en Informele Netwerken en Laatmoderniteit onderzoek doen naar de inzet van ervaringsdeskundigen voor ouders (buddysystemen) in het primair onderwijs. Daarnaast is Mariska, samen met de andere kenniskringleden van Samen Divers, bezig met een evaluatieproject naar een tussenvoorziening voor onderwijs aan Oekraïense kinderen.
meavriezen@che.nl
Hanke de Vries – van den Ende is sinds augustus 2023 werkzaam als docent-onderzoeker bij Educatie. Haar onderwijswerkzaamheden richten zich onder andere op lesgeven (onderzoekvaardigheden, burgerschapsvorming), afstudeerbegeleiding, en curriculumontwikkeling. Als kenniskringlid van het lectoraat Samen Divers draagt ze bij aan onderzoek over burgerschapsvorming.
Hanke studeerde pedagogische wetenschappen (UU), Opvoedingsfilosofie (VU) en Theology (Duke University). Ook volgde ze masterclasses culturele antropologie (KULeuven). Hanke werkte onder andere als hogeschool docent (interculturele) pedagogiek en opvoedingsfilosofie en ze was onderzoeker en werkgroepdocent ethiek bij Duke University in Durham, Verenigde Staten, waar ze met haar gezin ruim 6 jaar woonde. Haar onderzoekservaring richt zich op trauma-informed education, trauma en ontwikkeling, interculturele pedagogiek en de vorming van (theologie)studenten.
Hanke werkt momenteel met basisschool de Triangel te Lunteren aan het opstellen van een onderzoeksagenda over het thema burgerschapsvorming. Ze bereidt zich voor op een promotieonderzoek en geeft als projectleider vorm aan het opzetten van een grootschalig project naar burgerschap, identiteit en diversiteit, samen met een consortium van hogescholen. Daarnaast werkt Hanke samen met de andere kenniskringleden aan een evaluatieproject naar een tussenvoorziening voor onderwijs aan Oekraïense kinderen.
Sinds november 2023 werkt Susan bij CHE-Onderzoek als ondersteuner voor verschillende lectoraten, waaronder het lectoraat Samen Divers. Ze houdt zich bezig met de organisatorische kant van het lectoraat.
