Lectoraat in het kort
We richten ons op drie dingen: leren werken met inspiratiebronnen, ruimte maken binnen organisaties voor bezieling, en aandacht voor de rol van bestuur en beleid bij het mogelijk maken van bezield werken. Want juist in onze pragmatische cultuur is dit niet vanzelfsprekend.
Het lectoraat heeft een hogeschoolbrede opdracht en is niet verbonden aan één opleiding. In al onze activiteiten staat reflectie centraal. We verdiepen actuele maatschappelijke en professionele vragen met inspiratie uit religie, filosofie en kunst. Daarbij zoeken we naar passende vormen van reflectie en bezinning. We werken vanuit de christelijke traditie waarin de CHE is geworteld.
Voor wie?
Voor studenten en professionals die willen werken vanuit bezieling en reflectie. Voor beleidsmakers en bestuurders die ruimte willen scheppen voor bezieling in organisaties. En voor iedereen die zoekt naar taal en bronnen om met meer diepgang en richting te werken in een veeleisende samenleving.
Beeld: Bettina Vlot
Onderzoekslijnen
- Maakbaarheid in beleid en professie
- Prestatiedruk in onderwijs en samenleving
- Religie en overheid
- Maatschappelijke organisaties
- Tijd en professionaliteit
Onderzoeksprojecten
Tijd(gebrek) is een belangrijke factor in het laten bloeien (of verwelken) van professionele praktijken. Het lectoraat onderzoekt daarom welke omgang met tijd bezieling en professionaliteit bevordert. Inspiratiebronnen uit religie, filosofie en kunst worden ingezet om taal te geven aan ervaringen, nieuwe verbeeldingen over werktijd te ontwikkelen en een beweging in gang te zetten in organisaties.
Met de installatie van de lector in maart 2023 is het thema op de kaart gezet door middel van een theatervoorstelling en een lectorale rede. Daarin wordt een nieuw perspectief op werktijd ontwikkeld: goed werk ontstaat in een samenspel van productieve tijd, vervulde tijd en lege tijd. Als elk van deze tijdservaringen zijn bestemde tijd krijgt in het werk, kan shalom of resonantie ontstaan. Dat vraagt van professionals oefening in deugden en vakmanschap, de vormgeving van sociale praktijken en leiderschap in organisaties.
Het hogeschoolbrede onderzoeksprofiel van de CHE draagt als titel ‘De kracht van relaties’. Praktijkonderzoek van de vaklectoraten is gerelateerd aan deze visie. Onder leiding van het lectoraat Bezieling & Professionaliteit gaan we het verhaal over de kracht van relaties verder uitbouwen en verrijken. Dit doen we in gesprek met inspiratiebronnen uit religie, filosofie en kunst. We doordenken daarbij ook wat dit voor onze visie op professionaliteit betekent en verkennen voorlopig de notie ‘relationele professionaliteit’.
De lector Bezieling & Professionaliteit participeert in het onderzoek van de Werkplaats Sociaal Domein Gelderse Vallei. De uitdaging voor gemeenten is om te sturen vanuit vertrouwen. Daarvoor ontwikkelen we met ambtenaren nieuwe bestuurlijke taal en handelingsperspectieven. Dat doen we in de leergang ‘Sturen in vertrouwen: vormgeven aan ambtelijk vakmanschap in het lokaal bestuur’.
Binnen de Werkplaats Sociaal Domein Gelderse Vallei wordt van 2023-2025 met een subsidie van VWS onderzoek gedaan naar ‘ondersteuning ouderen’, met als doel de versterking van ondersteuning en zorg voor zelfstandig wonende oudere ouderen. Dit brengt veel ‘trage vragen’ met zich mee voor ouderen en hun sociale netwerk, voor beleidsmakers en professionals in zorg en welzijn. Normatieve kwesties, niet zelden met existentiële en emotionele lading, bijvoorbeeld over eenzaamheid, vitaliteit, participatie, zelfredzaamheid en dat alles in de context van preventie en leefstijlbeïnvloeding. Het lectoraat Bezieling & Professionaliteit gaat deze trage vragen onderzoeken en reflectiekamers houden waarin door betrokkenen gezamenlijk gesproken kan worden over wat in deze context ‘het goede’ is om te doen.
Het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA heeft een subsidie verleend voor de SPRONG-groep ‘Betekenisvol Samenwerken’. Deze SPRONG-groep zal zich richten op het bevorderen van participatiemogelijkheden van jongeren en (jong)volwassenen die op langdurige zorg zijn aangewezen. Met deze SPRONG-groep dragen we bij aan een meer inclusieve samenleving voor mensen in kwetsbare situaties en posities. Het lectoraat Bezieling & Professionaliteit draagt hieraan bij met de ontwikkeling van een ‘position paper’, dat geschreven wordt samen met onderzoekers van de HAN en HR, met ervaringsdeskundigen en werkveldpartners.
Hoe kan de Bijbel een bron van bezieling zijn in professionele praktijken? Met subsidie van het CHE Steunfonds heeft het lectoraat Bezieling en Professionaliteit samen met het lectoraat Theologie hierover een project opgezet om professionals in het christelijk (hoger) onderwijs toe te rusten. In het project was aandacht voor de Bijbellezen in een context van toenemende kerkelijke en religieuze diversiteit, voor hermeneutische vragen, voor de verbinding met beroepsvraagstukken. In het bijzonder is de verbinding met de onderwijspraktijk en het houden van dagopeningen gelegd. In 2024 zijn drie producten gemaakt: een studiedag, een podcastreeks en een handreiking over dagopeningen met de Bijbel voor docenten.
Met een beurs van het Thijmgenootschap is in 2021 onderzoek gedaan naar een levensbeschouwelijk geïnspireerd perspectief op rust in de prestatiemaatschappij. Vertrekpunt van het project was dat de hedendaagse ‘jacht naar rust’ heel eenzijdig is: we willen vooral opladen, rust moet nuttig zijn. Dit project liet zien dat in de christelijke traditie rijkere perspectieven op rust te vinden zijn. Rust is in christelijk perspectief wezenlijk voor het goede leven en laat zich ook met het actieve bestaan verbinden. Wat hieruit oprijst is perspectief op ‘ontspannen samenleven’.
Het project resulteerde in de bundel De jacht naar rust: het tegoed van het christendom (Eburon, 2021). Auteurs uit allerlei disciplines van theologie tot kunstgeschiedenis, van economie tot pedagogiek, van filosofie tot organisatiekunde hebben een bijdrage geleverd. Ook heeft een kunstenaar mee opgetrokken, wat resulteerde in een serie illustraties, gemaakt door Leah Sands. Daar is ook een tentoonstelling van gehouden.
Voor andere impressies over dit project zie het artikel in De psycholoog, de recensie in het Friesch Dagblad of de opname van een masterclass. Over dit thema verzorgt de lector regelmatig lezingen en workshops. De komende jaren werkt hij verder aan een ‘filosofie van ontspannen samenleven’.
In 2020 promoveerde Robert van Putten op het proefschrift De ban van beheersing: naar een reflexieve bestuurskunst. Daarin onderzocht hij het denkbeeld ‘maakbaarheid’ in bestuur en beleid. Het eerste deel bestaat uit een kritische analyse van het concept maakbaarheid, de geschiedenis en actualiteit ervan in het openbaar bestuur en de kritieken die daarop te leveren zijn.
In het tweede deel wordt een conceptuele zoektocht gestart naar een filosofie van beleidsinterventie voorbij de maakbaarheid. Aan de hand van de deugd van gematigdheid, theorieën over sociale praktijken en het beeld van de beleidsmaker als ambachtsman formuleert hij contouren voor een ‘reflexieve bestuurskunst’, voor een interventiestijl die beheersingsdrang relativeert, zonder fatalistisch te worden. Daarvoor reikt dit bestuursfilosofische proefschrift taal aan.
Het proefschrift is goed ontvangen in de pers. Zie bijvoorbeeld het interview in Trouw en in Binnenlands Bestuur. Columnisten uit NRC en het RD hebben inspiratie uit het proefschrift gehaald. Vakgenoten hebben het proefschrift besproken, bijvoorbeeld in Wapenveld en in B&M. Het is ook besproken in een leesclub. Online zijn diverse interviews en optredens te vinden waarin hoofdlijnen uit het boek worden besproken, bijvoorbeeld op NPO Radio 1 en bij ‘De nieuwe wereld’.
Regelmatig spreekt Robert van Putten met (groepen) bestuurders en beleidsmakers uit diverse sectoren over beheersing en maakbaarheid. De komende jaren hoopt hij met praktijkgericht onderzoek organisaties te helpen in de vormgeving van ‘reflexieve bestuurskunst’.
Het lectoraat heeft van 2018-2022 onderzoek gedaan naar de vormgeving van christelijke identiteit in de beroepspraktijk van drie christelijke organisaties: Christelijke Hogeschool Ede, Woord & Daad en Lelie Zorggroep. Deze drie organisaties uit onderwijs, ontwikkelingswerk en zorg werkten in een meerjarig multidisciplinair actieonderzoek aan de actuele vormgeving van hun levensbeschouwelijke identiteit en missie.
Een belangrijke vraag was op welke manier christelijke identiteit verder reikt dan beleidsdocumenten en doorwerkt op de werkvloer. In het bijzonder draaide het onderzoek om de vraag hoe je identiteit vormgeeft in een context van toenemende religieuze diversiteit. Er is gewerkt met storytelling, focusgroepen en intervisiegesprekken. Met de organisaties werden handreikingen, briefing notes en position papers geschreven.
De lectorale rede die het inhoudelijke startpunt vormde voor dit project luidde: Spitten en niet moe worden. Christelijk geloof als inspiratiebron voor goed werk (Jan van der Stoep, 2019). Met de opleidingen en het bestuur van de CHE is een reeks position paper gemaakt, gebundeld In de spiegel van het menselijk bedrijf: bezielde professionaliteit aan de Christelijke Hogeschool Ede in tien verhalen. Op 31 augustus 2022 is het project afgesloten met het slotcongres ‘Hart voor de zaak – geloof in je werk’. Ook verscheen publieksmagazine Deel! (red. Simon Polinder, Evelien Vermeulen, Suzanne van Lokhorst).
Maakbaarheid leidt tot verkramping; we hebben een ontspannen samenleving nodig met rust en ruimte
Lector Robert van Putten
Lector & kenniskring
Een lectoraat bestaat uit een lector en kenniskringleden (onderzoekers). Zij doen samen praktijkgericht onderzoek en verbinden dit met onderwijs en het werkveld.
Dr. R.J. (Robert) van Putten (1987) is sinds 1 mei 2022 lector Bezieling & Professionaliteit aan de Christelijke Hogeschool Ede.
Hij studeerde filosofie en bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Daar raakte hij ook gefascineerd door levensbeschouwelijke reflectie. Aan het eind van zijn studententijd was hij coauteur van het boek Durf te denken: oriëntatie in geloof, wetenschap en cultuur (2014). Sindsdien loopt filosofische en levensbeschouwelijke doordenking van bestuur en samenleving als een rode draad door zijn werk.
Zijn loopbaan begon hij als docent en onderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daar doceerde hij bestuurskunde, waaronder de afstudeerrichting Besturen van maatschappelijke organisaties. Hij promoveerde in 2020 cum laude op een filosofisch proefschrift over maakbaarheidsdenken in bestuur en beleid. Ook bezorgde hij het themanummer ‘kritische bestuurskunde’ in het wetenschappelijke tijdschrift Bestuurskunde, om stem te geven aan een waardengeoriënteerde bestuurskunde.
Na zijn vertrek aan de VU werkte hij drie jaar parttime voor het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie als eindredacteur van kwartaaltijdschrift Groen en als onderzoeker naar goed overheidsoptreden. Dat resulteerde in het boek Tien deugden voor politiek en overheid, met meditaties over goed bestuur in tijden van onzekerheid en wantrouwen (2022). Daarnaast werd hij parttime onderzoeker bij het lectoraat Bezieling & Professionaliteit aan de CHE, waar hij bijdroeg aan het onderzoek naar de identiteit van levensbeschouwelijke organisaties.
Al bijna een decennium publiceert hij over de prestatiemaatschappij. De vraag naar het goede samenleven heeft voor hem alles te maken met ons vermogen tot rusten. Met een stipendium van het Thijmgenootschap (een vereniging voor wetenschap en levensbeschouwing) maakte hij een boek en tentoonstelling over rust, getiteld De jacht naar rust: het tegoed van het christendom (2021). De komende jaren werkt hij verder aan een filosofie van ontspannen samenleven.
Kenmerkend voor zijn stijl is het brengen van theoretische verdieping bij actuele vraagstukken. Hij wil bijdragen aan ‘het gemeenschappelijk goede’ door het aanreiken van conceptuele verheldering en door het vinden van taal die aanzet tot anders kijken en handelen. Hij komt niet met kant-en-klare oplossingen, maar helpt praktijken luisterend en denkend verder op weg. Zo haalde hij de voorpagina van Trouw met een interview over geduld in crisistijd. Uiteindelijk wil hij bevorderen dat we voorbij de horizon van onze pragmatische cultuur blijven kijken.
Als lector Bezieling & Professionaliteit gaat hij de komende jaren dit spoor verdiepen met praktijkgericht onderzoek in de context van de diverse beroepspraktijken waarvoor de CHE opleidt. Hij doceert ook in de minor Filosofie voor hbo’ers. Daarnaast is hij onder meer lid van de Wetenschappelijke Raad van Verus en redactielid van Wapenveld, tijdschrift over geloof en cultuur.
Lisanne van den Brink-Wiersema (1990) is in 2014 aan de CHE afgestudeerd als HBO theoloog. Ze heeft door de jaren heen zorg gedragen voor haar gezin en diverse taken opgepakt in de samenleving. In 2023 is ze begonnen in haar huidige functie als ondersteuner van Onderzoek en het Jan Luyken Instituut. Ze is onder andere verantwoordelijk voor de organisatorische kant van het lectoraat Theologie.
Video
