In deze uitzonderlijke bijdrage aan dit Narthex-nummer, uitzonderlijk qua omvang en qua relevantie, beschrijven wij eerst kernachtig het waarom, de doelen en de samenstelling van het zogenaamde Expertisecentrum Levensbeschouwing en Religie in het Voortgezet Onderwijs. Vervolgens geven we in een longread de onderliggende vakinhoudelijke basisnotitie van dit centrum, dat tevens bedoeld is als een pleidooi om het belang van goede levensbeschouwelijke educatie te benadrukken.

In deze tekst beschrijven wij een gezamenlijk fundament om in het onderwijscurriculum van het voortgezet onderwijs systematisch aandacht te besteden aan levensbeschouwing en religie door middel van een algemeen vormend kerncurriculum levensbeschouwing en religie. Wij geven daarvoor drie redenen die onderwijspedagogisch samenhangen: een pedagogische reden (persoonsvorming), een maatschappijwetenschappelijke reden (kennis over levensbeschouwing en religie(s)) en een vakspecifieke reden (de aard van levensbeschouwing en religie begrijpen), die met elkaar één geheel vormen.

Steeds vaker wordt het vak godsdienst/levensbeschouwing gegeven als onderdeel van een breder leergebied. De vraag voor iedere vakdocent is dan meestal: hoe zorg ik dat mijn vak herkenbaar blijft in het meestal thematisch georganiseerde programma van een leergebied? Een terechte vraag. Behalve samenwerkingspartners ben je immers ook een beetje elkaars concurrent in zo'n samenwerking. Een vraag die minder gesteld wordt, maar minstens zo belangrijk is, is hoe de keuze van samenwerkingspartners invloed heeft op de smaak en kleur van jouw vak.

Dit onderzoek geeft een inkijkje in hoe een professionele leergemeenschap vorm gegeven kan worden en biedt een instrument om de kwaliteit van de gesprekken tussen leraren te bevorderen met behulp van een gespreksprotocol. De leergemeenschap is geïnspireerd op de kennisspiraal van Nonaka en Takeuchi waarbij wordt uitgegaan van een gezamenlijke leervraag.

De centrale vraag voor dit onderzoek is: Wat is kenmerkend voor onderwijs dat is gericht op talentontwikkeling en hoe verhoudt dit onderwijs zich tot respectievelijk een meer opbrengstgerichte en een meer ontplooiingsgerichte onderwijsstijl?
Het onderzoek omvat een kwantitatieve analyse op basis van de tweedeling opbrengsgericht en ontplooiingsgericht werken, en een kwalitatieve analyse op het specifieke punt van talentontwikkeling.
Voorgesteld wordt in het onderwijs vorm te geven aan de dynamiek van leerkrachtaffiniteiten, onderwijsbehoeften en vragen vanuit de samenleving.

Op bovenschools niveau hebben leerkrachten binnen een scholenvereniging voor primair onderwijs, een jaar lang een kennisgemeenschap gevormd, rondom het implementeren van handelingsgericht werken. De kennisspiraal van Nonaka en Takeuchi (1995), was het uitgangspunt, voor deze vorm van gezamenlijk leren. Middels het open interview is er onderzoek gedaan naar de aspecten die leerkrachten aangeven als zijnde voorwaardelijk om het gezamenlijk leren binnen een kennisgemeenschap als zinvol te ervaren.