Het sociaal werk ontbeert een helder idee bij wat een gezin is. Er is onduidelijkheid over wat een gezin doet en wat de functie van een gezin is. Dat wil niet zeggen dat het gezin niet belangrijk wordt gevonden. Maar het valt het sociaal werk nog niet mee om de vinger echt op die betekenis te leggen.
Dat is de uitkomst van een onderzoek naar gezinsconcepten in het sociaal werk in Nederland door Wim H. Dekker. Op 24 november 2020 verdedigt hij zijn proefschrift aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Dekker is als associate lector Informele Netwerken en Laatmoderniteit verbonden aan de Christelijke Hogeschool Ede. Zijn studie verschijnt onder de titel Ergens bij horen bij uitgeverij Van Gennep.
Webinar ’Ergens bijhoren: gezinsconcepten in het sociaal werk’
Meer weten over dit thema: meld je dan nu aan voor het gratis webinar van Wim Dekker op 9 december:
Lees ook:
Bijdrage Nederlands Dagblad 24 november 2020: Waardering voor het gezin ouderwets? ‘Het concept gezin is misschien wel stabieler dan we hebben gedacht’
Artikel Platform Sociale Vraagstukken: Sociaal werkers hebben te weinig oog voor het gezin
Wat is ‘het gezin’?
Het spreken over het gezin in het sociaal werk is zeer uiteenlopend, stoelt op onuitgesproken ideeën, is soms tegenstrijdig en soms verlegen, stelt socioloog Dekker. Vanzelfsprekend is dit ook van invloed op het handelen. Sociaal werkers spreken makkelijker over een informeel netwerk als vrienden en buren en over de wijk als sociale gemeenschap dan over ‘gezin’ en ‘familie’. In dit onderzoek wordt het beeld dat sociaal werk heeft bij het begrip gezin, nauwgezet in kaart gebracht. Eerst door het denken over het gezin in het werk van invloedrijke sociologen te analyseren, daarna door de redes van lectoren sociaal werk te onderzoeken. Tot slot komen sociaal werkers zelf aan het woord.
Buiten beeld geraakt
Een van de conclusies is dat het sociaal werk, mede onder invloed van de sociologie, wel erg sterk onder de indruk is geraakt van de individualisering. De bevolkingscijfers bevestigen de trend van individualisering maar zeer ten dele. Toch is de betekenis van het gezin voor kinderen en volwassenen in het sociaal werk wat buiten beeld geraakt. Vooral rond de begeleiding van partnerrelaties leidt dit tot handelingsverlegenheid bij sociaal werkers. Dit is des te pijnlijker wanneer je bedenkt dat de belangrijkste doelgroep van het sociaal werk, noem het de lagere sociale klasse, juist baat heeft bij een gezinsgerichte benadering. Het roept de vraag op of het sociaal werk niet te kritiekloos mee is gegaan in de neo-liberale visie op individualisering.
Beeld van gezin actualiseren
In zijn onderzoek pleit Wim H. Dekker voor het bij de tijd brengen van het denken over gezinnen die past bij de huidige vorm van het sociaal werk. Hij levert daar enkele belangrijke aanzetten voor. Omdat voor mensen relaties zo ontzetten belangrijk zijn, is de rol van het gezin nog lang niet uitgespeeld. Daarvoor is het gezin te waardevol om mensen te helpen bij te dragen aan het samenleven.
De uitkomsten van dit onderzoek zullen gebruikt worden voor verder onderzoek naar de samenwerking met informele netwerken door sociaal werkers. Het onderzoek onderbouwt de grote aandacht voor de betekenis van gezin en familie in de opleidingen sociaal werk, de masteropleidingen contextuele hulpverlening en creatieve therapie.