Onderzoeker Ytje van der Veen van het lectoraat Leefstijl en Gezondheidsbevordering van de CHE deed onderzoek naar verpleegkundigen die werken in wijken en gericht zijn op het versterken en behoud van gezondheid van wijkbewoners. “De geïnterviewde verpleegkundigen kenmerken zich door een sterke gedrevenheid vanuit hun visie op gezondheid en het verpleegkundig beroep. Het zijn echte pioniers, zij nemen vaak initiatief om samen met anderen in de wijk te ontdekken op welke manier gezondheid en welzijn verbeterd kan worden.”
Waarom was dit onderzoek nodig, Ytje?
“Er zijn grote veranderingen op het gebied van gezondheid en gezondheidszorg in Nederland gaande. We kennen allemaal de grote zorgvraag en het tekort aan verpleegkundigen. Eén van de mogelijke oplossingen voor de toekomst is het stimuleren van een gezonde manier van leven, zodat gezondheid en vitaliteit van mensen van alle leeftijden versterkt wordt. Dit vraagt ook om een omslag in het denken van verpleegkundigen. Natuurlijk blijft het verlenen van zorg aan mensen die dat nodig hebben van belang, maar ook het investeren in het behoud en bevorderen van gezondheid is belangrijk en heeft meer aandacht nodig. Dit vraagt veel van verpleegkundigen, en niet iedereen heeft deze omslag al gemaakt. Maar ze zijn er gelukkig wel: verpleegkundigen die heel actief vormgeven aan wijkgerichte gezondheidsbevordering. In dit onderzoek zijn 15 verpleegkundige koplopers in wijkgerichte preventie geïnterviewd over hun beste ervaringen.”
Wat voor resultaten heeft je onderzoek opgeleverd?
“We hebben meer zicht gekregen op de unieke bijdrage die verpleegkundigen door hun positie in de wijk kunnen leveren aan wijkgerichte gezondheidsbevordering. Zo komen verpleegkundigen achter de voordeur bij wijkbewoners als er zorg nodig is, maar hebben zij ook een goed beeld van de wijk als geheel omdat ze daar zoveel zijn en dus zien en horen. Verpleegkundigen hebben veel kennis van het alledaagse leven van met name thuiswonende ouderen, van de knelpunten en oplossingen.”
“Veel aandacht van de verpleegkundigen blijft uitgaan naar het investeren in hun netwerk in de wijk. En dat is in deze tijd van zorgtekorten een uitdaging. Verpleegkundigen zouden hiervoor de tijd moeten blijven krijgen, omdat die samenwerking met bijvoorbeeld huisartsen, praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en welzijnswerkers uiteindelijk veel oplevert als je daardoor preventief zorg en aandoeningen kunt voorkomen. Daarnaast valt op dat verpleegkundigen vaak op basis van hun ervaringen als professional werken en ze snel aan de slag willen; verpleegkundigen zijn doeners. Als onderzoekers en opleiders vinden we het belangrijk dat er nog meer onderbouwd en doorgaand wordt gewerkt aan wijkgerichte gezondheidsbevordering. Pas als je alle stappen van een verbetercirkel doorloopt, worden de effecten van het gezondheidsbevorderend werken ook duidelijk. Dat werkt motiverend en zorgt ervoor dat alle inspanningen een vervolg krijgen en niet verwateren. Denk aan het ontwikkelen van ondersteunende materialen. Zoals instrumenten om een wijk goed in beeld te krijgen, een netwerk te onderhouden of passende interventies te kiezen voor een wijk. Daar zijn er nog niet zoveel van, of de verpleegkundigen weten ze nog niet te vinden.”
“Verpleegkundigen moeten de tijd krijgen om te investeren in hun netwerk in de wijk, omdat die samenwerking met bijvoorbeeld huisartsen, praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en welzijnswerkers uiteindelijk veel oplevert als je daardoor preventief zorg en aandoeningen kunt voorkomen."
Wat heb je zelf als onderzoeker van dit traject geleerd?
“Door collega-onderzoekers werd ik gewezen op een nieuwe manier van onderzoeken: waarderend interviewen. Het onderzoek heeft door deze positieve gesprekken niet alleen kennis opgeleverd, maar ook een bijdrage geleverd aan het versterken van het netwerk van verpleegkundigen die werken aan wijkgerichte gezondheidsbevordering. Samen met de Hogeschool Arnhem Nijmegen, Vilans, beroepsvereniging V&VN en zorgpartners hebben we het Netwerk Implementatie Preventie opgezet met als doel nog meer verpleegkundigen te inspireren dit te gaan doen. In de toekomst willen we een paar keer per jaar landelijk bij elkaar komen om kennis uit te wisselen, meer onderzoek doen naar wijkgerichte gezondheidsbevordering en ondersteunende materialen breed beschikbaar maken.”
Vragen of meer weten over het onderzoek? Mail Ytje van der Veen yvdveen@che.nl.
/ Donderdag 10 oktober is er een kennisbijeenkomst Financiering van wijkgerichte preventie bij V&VN in Utrecht.
Tips en ervaringen van wijkverpleegkundigen om met wijkgerichte preventie aan de slag te gaan worden tijdens deze bijeenkomst gedeeld. Belangstellenden zijn welkom, de entree is gratis.
Voor meer info, programma en aanmelden: klik hier
Organisatie: Netwerk Implementatie Preventie door wijkverpleegkundigen (samenwerking van o.a. HAN, CHE, Vilans, V&VN, Buurtzorg, Platform Verbinden met zorg)
foto: freepik.com