Hoe ervaren Oekraïense kinderen de overstap van tijdelijke onderwijsvoorzieningen (TOV’s) naar het reguliere onderwijs in Nederland? En wat kunnen we leren van hun ervaringen voor de toekomst? Deze vragen stonden centraal in het onderzoek uitgevoerd door Mariska van Riezen en Gert-Jan Veerman van het educatielectoraat Samen Divers van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE).
Tijdens het 'Bestuurlijk Platform Jeugd' op 27 november heeft Gert van der Rhee, bestuurder van de scholenstichting Drieslag, het CHE-onderzoeksrapport 'Overgang van Oekraïense kinderen van de tijdelijke onderwijsvoorziening naar regulier onderwijs in Barneveld' overhandigd aan wethouder Jolanda de Heer - Verweij van de gemeente Barneveld.
Plaatsing in regulier onderwijs
Het rapport biedt inzichten en aanbevelingen voor de toekomst. Sinds de oorlog in Oekraïne in februari 2022 zijn duizenden Oekraïense gezinnen naar Nederland gevlucht. Door de grote instroom werden tijdelijke onderwijsvoorzieningen opgezet, die inmiddels zijn gesloten. De kinderen zijn nu geplaatst in het reguliere onderwijs. Een eerder rapport uit februari 2024 [1] benadrukt dat de Nederlandse taalontwikkeling op de TOV’s minder snel verliep en dat het delen van expertise met reguliere scholen cruciaal is.
Succesfactoren en uitdagingen
In Barneveld werd een TOV opgericht, waarvan nu de impact op de overgang naar regulier onderwijs is onderzocht. Interviews met leerkrachten en kinderen geven inzicht in succesfactoren, uitdagingen en de behoeften van leerkrachten voor toekomstige begeleiding. Kinderen vertelden hoe het was om te starten in het Nederlandse basisonderwijs en wat hen heeft geholpen. Ze spraken over het aangaan van nieuwe contacten met Nederlandse kinderen en het onderhouden van contacten met Oekraïense kinderen. Taalbeheersing vormde soms barrières.
Leerkrachten benadrukten de noodzaak van betere informatieoverdracht, begeleiding voor sociale inclusie, en sociale en cognitieve ontwikkeling.
Het onderzoeksrapport sluit af met een aantal aanbevelingen voor de toekomst:
> Zorg voor een warme overdracht.
> Betrek kinderen bij plaatsing om vriendschappen te behouden en plaats hen dicht bij huis.
> Bied structurele nascholing voor Nederlands als tweede taal, overweeg Oekraïense taalgebruik in de klas, en bied begeleiding voor traumasensitief lesgeven.
Tijdens de bijeenkomst gisteren in Barneveld gingen de aanwezigen in gesprek over hoe zij kunnen bijdragen aan een goede aansluiting van Oekraïense kinderen op school en binnen het onderwijssysteem. Mariska van Riezen; "Tijdens de presentatie van het onderzoek waren de aanwezigen het erover eens dat traumasensitief onderwijs een belangrijke rol speelt in het lesgeven aan deze groep kinderen. Het was mooi om te zien dat iedereen hierover op één lijn zat en gezamenlijk wil proberen om dit onderwerp breder onder de aandacht te brengen.”
> Download het rapport 'Overgang van Oekraïense kinderen van de tijdelijke onderwijsvoorziening naar regulier onderwijs in Barneveld'
> Foto: Overhandiging CHE-onderzoeksrapport door Gert van der Rhee, bestuurder van Drieslag, aan Wiesje Verhoeven (midden), bestuurder van stichting STEV (stichting van scholen) en wethouder Jolanda de Heer-Verweij (rechts).
[1] Van der Ven, K. et al. (2024). Een goede start voor Oekraïners? Eerste en tweede meting monitor onderwijs aan Oekraïense leerlingen in het PO en VO. Eerste tussenrapport.