Lector theologie Jan Martijn Abrahamse geïnstalleerd aan de CHE

Tijdens zijn rede ging Abrahamse in op de huidige tijdsgeest. “Vandaag de dag worden termen als ‘zingevingscrisis’ en ‘spirituele leegte’ gehoord. Een groeiende groep ervaart eenzaamheid, richtingsloosheid en zelfs gevoelens van wanhoop. Het is een gemis aan een groter en samenbindend verhaal dat ordening, bezieling en richting biedt; een verhaal ook dat houvast geeft in tijden van crisis. Het roept de vraag op: is er een verband tussen de teloorgang van het heilige en onze ‘losgeraakte en onthechte tijd’?” 

Abrahamse haalde filosoof Habermas aan die stelde dat de moderniteit de moderne mens met lege handen achterlaat. “Het ontbreken van verbindende betekenisgeving wekt een nieuw verlangen op, als een menselijke reactie op een ervaring van gemis. We zijn onderweg iets kwijtgeraakt. Ons gemis heeft te maken met een vernauwing van ons blikveld waarin het heilige is verdwenen”, aldus Abrahamse. 

Gemis aan heilige ruimte en tijd 

“De vraag naar het heilige is in de kern een vraag naar het menszijn zelf: wie ben ik als mens, wat is de aarde, wat is het goede leven en hoe leven we samen als mensen? Het zijn zingevingsvragen waar juist vanuit de theologie veel over te zeggen valt.” Abrahamse haalde daarbij ook de protestantse geloofspraktijk aan: “Deze is veelal gereduceerd tot een symbool dat plaatsvindt tussen God en de individuele gelovige. Dat gemis aan ‘reële aanwezigheid’ wordt gevoeld, met name onder protestantse jongeren. Dat geldt niet enkel voor de betekeniskracht van de sacramenten, maar ook voor het gemis aan heilige ruimte en tijd. Structuren die mensen opnemen in een groter verhaal en voorzien van richting en oriëntatie in de wereld.” 

Het heilige laat zich verstaan als een relationeel begrip, een plaats waarin God merkbaar aanwezig is en zich laat ontmoeten. Het is de relationele kracht die zich aandient op allerlei plekken en in allerlei personen, ‘althans voor wie opmerkzaam is.’ Abrahamse noemde daarbij praktijkvoorbeelden: “Een verpleegkundige aan de rand van een bed of geestelijk verzorger die iets van hoop, zorg en troost schenkt. In de leraar die een leerling richting geeft in het leven, de journalist die aan het licht brengt wat verduisterd is, de sociaal werkers die in onthechte levens enige rust en stabiliteit kunnen brengen.” Abrahamse; “In het heilige komen we Gods heiligende, herscheppende tegenwoordigheid op het spoor, die deze aarde bewoonbaar maakt. Het gemis van onze tijd heeft alles te maken met een levenswijze waarin we deze wederkerigheid uit het oog zijn verloren. Zonder externe bron van betekenisgeving ontbreekt het moderne mensen aan oriëntatie en richting.” 

Onderzoekfocus 

De komende jaren onderzoekt Abrahamse met het lectoraat theologie het verlangen naar het heilige in onze tijd. “We kijken onder andere naar wat mensen beweegt om een klooster te bezoeken en wat het hen brengt. We onderzoeken de verhouding tussen christelijk geloven, duurzaamheid en klimaatrechtvaardigheid en hoe ervaring van geloof een manier kan zijn om godsdienstonderwijs en levensbeschouwing te geven.” 

Installatie 

Naast de rede en installatie van Abrahamse waren er vrijdagmiddag op de CHE bijdrages van kunstschilder Egbert Modderman, filmmaker Kees-Jan Mulder en Renée Tanis - Wierenga, leider woongemeenschap Nieuw Sion. Modderman is een Nederlands kunstschilder die zich voornamelijk toelegt op het schilderen van levensgrote Bijbelse taferelen. Kees-Jan Mulder maakte tientallen films in Afrika en Azië en de NPO-documentaire het Wonder van Oirsbeek (2023). Renée Tanis - Wierenga runt sinds drie jaar samen met haar echtgenoot de leefgemeenschap Nieuw Sion in Overijssel.

De rede ‘Verlangen naar het heilige. Op zoek naar heiligheid in een onthechte wereld’ is vanaf zaterdagmorgen 15 juni 2024 te downloaden via  Verlangen naar het heilige (Lectorale rede) | CHE