Ik voel me regelmatig een ‘enfant terrible’, het kind dat zijn ouders in verlegenheid brengt met het ontijdig plaatsen van gênante opmerkingen. Ik houd me immers bezig met de manier waarop ICT relaties kan versterken. De gangbare mening is precies tegengesteld: ICT doet per definitie afbreuk aan relaties. Ik blijf echter rebels, juist door de verhalen die ik hoor over de zin van ICT voor het versterken van relaties.
In de praktijk
Ik denk bijvoorbeeld aan iemand met Parkinson. Deze man geeft aan dat het tijdens de periodieke controle bij de arts vaker gaat over de ingevulde vragenlijst dan over de daadwerkelijke pijn en moeite die hij ervaart. Zo komt hij bijvoorbeeld nauwelijks aan het woord in het gesprek met zijn kinderen en achterkleinkinderen als zij zondag op de koffie komen. Reden? Ze wachten simpelweg niet tot (o)pa zijn gedachten heeft kunnen omzetten in woorden, laat staan zijn zin heeft af kunnen maken. En natuurlijk moeten de (klein)kinderen beter opletten en (o)pa laten uitspreken. De arts moet de ingevulde vragenlijst van tevoren bestuderen en via een patiëntservicepunt laten aanvullen als er antwoorden ontbreken. Dat is allemaal waar.
Relationele ICT
De vraag blijft: hoe kunnen we de arts en de (klein)kinderen ondersteunen om met deze persoon met Parkinson wél het goede gesprek te voeren? Hebben we daar niet allang de techniek voor in handen, als we kijken naar alle (technologische) ontwikkelingen van vandaag de dag? En weten we niet allang welke professional hoe en met wie moet samenwerken om de gewenste apps te ontwerpen, te ontwikkelen, op te leveren en te leren gebruiken? Een sleutel in het vinden van de antwoorden ligt in het perspectief dat het begrip ‘relationele professionaliteit’ (zie ook de blog van Robert van Putten in deze blogreeks) ons geeft.
Praktijken in de ICT
In het licht van ‘relationele professionaliteit’ rijst de vraag hoe professionals in relatie tot elkaar staan. Of de juiste personen wel altijd op de goede manier samenwerken en of ze dat überhaupt wel doen. Of we uit de literatuur voldoende weten over samenwerken bij bijvoorbeeld het schrijven van softwarecode. Welke ICT-praktijken er zijn er om de kracht van relaties maximaal te benutten, juist als het gaat om het ontwerpen, ontwikkelen en opleveren van een ICT-oplossing.
Door het oog van de mens
Het mens-oog-model dat ik introduceerde in mijn rede biedt goede handvatten om deze ICT-praktijken systematisch in kaart te brengen. Door onderscheid te maken in het ‘wat’ en ‘hoe’ van ICT, ontstaat er een matrix. Op ieder snijvlak van het ‘wat’ en ‘hoe’ van ICT dringt zich de vraag op welke aanpak de relatie tussen betrokkenen versterkt. Door op zoek te gaan naar de beste praktijkvoorbeelden op ieder snijvlak, ontstaat er een praktisch raamwerk. Dit raamwerk maakt het mogelijk om inzicht te krijgen in welke mate de relatie tussen betrokkenen centraal staat bij het ontwikkelen, ontwerpen, opleveren, onderhouden en (leren) gebruiken van een ICT-oplossing.
Laten we met dit raamwerk, als een bril van relationele professionaliteit, naar ICT kijken. Dan is de ICT’er niet langer het enfant terrible als het onderwerp van gesprek ‘relaties’ is.
Erik-Jan Smits
Wil je getraind worden in het opzetten van de bril van relationele professionaliteit bij het aangaan van complexe problemen op het snijvlak van bijvoorbeeld zorg en ICT? Klik dan hier voor de speciaal hiervoor ontwikkelde training ‘mensgerichte ICT’. Of lees hier meer over in mijn rede.