Hoe kun je bijdragen aan betere verpleegkundige zorg en meer invloed krijgen op de manier waarop jij en je collega’s in het ziekenhuis werken? Dat ontdek je in de nieuwe post-hbo Verpleegkundig Leiderschap van de CHE. Opleidings-coördinator Gerdine Schep (CHE) en gastdocent Eline de Kok (verpleegkundige UMC Utrecht, adviseur V&VN en onderzoeker rebels verpleegkundig leiderschap) vertellen over de opleiding.
Waarom start de CHE deze opleiding?
Gerdine: “We zien in de praktijk dat verpleegkundigen graag meer invloed willen op hun eigen werk, maar het soms lastig vinden om hun stem te laten horen en niet goed weten waar ze moeten beginnen om veranderingen in gang te zetten. Gelukkig is er de laatste jaren onderzoek gedaan naar verpleegkundig leiderschap en nieuwe literatuur hierover verschenen. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan RN2blend. We willen verpleegkundigen in ziekenhuizen helpen om met die inzichten aan de slag te gaan en de vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn om meer de regie te nemen over veranderingen in hun dagelijks werk. Kortom: om verpleegkundig leiderschap handen en voeten te geven in de praktijk.”
Wat is verpleegkundig leiderschap eigenlijk?
Eline: “Dat is precies de vraag die veel verpleegkundigen ook hebben. Leuk dat er zoveel over gepraat wordt, maar wat houdt het in en hoe gaan we dat doen? Voor mijn promotieonderzoek heb ik gekozen voor de term ‘REBELS Leiderschap’. Rebels staat voor Rebelse Excellente Bevlogen Energieke Leiders. Waar het in essentie op neerkomt is dat verpleegkundigen in ziekenhuizen regelmatig een intern conflict ervaren. Je wilt een goede werknemer zijn en je houden aan regels, voorschriften en protocollen. Tegelijkertijd is de zorg die patiënten nodig hebben elke keer weer anders. En soms is de patiëntencategorie dusdanig veranderd, dat een hulpmiddel geen hulpmiddel meer is. Verpleegkundig leiderschap houdt in dat je kritisch kijkt naar je handelen, daarop reflecteert en de status quo uitdaagt. Waar moet ik beargumenteerd afwijken van het protocol of experimenteren om te doen wat juist is voor de patiënt?
"De post-hbo Verpleegkundig leiderschap heeft het niveau van een hbo-bachelor en is bedoeld voor verpleegkundigen die al werken in een ziekenhuis. De opleiding past goed bij jou als je meer autonomie en verdieping zoekt in je werk."
Kan je daar een voorbeeld van geven?
Eline: Zeker. “Een mooi voorbeeld kwam ik tegen toen ik een verpleegkundige op de kinderdagbehandeling schaduwde. Op een gegeven moment kwam ze bij een kind dat geopereerd werd aan haar neus- en keelamandelen. De moeder had vooraf een recept voor zetpillen gekregen, die ze had opgehaald bij de apotheek. Het bleek dat ze die zetpillen zelf moest doorbreken, omdat de juiste zetpillen niet op voorraad waren. Dat is natuurlijk niet te doen. Deze verpleegkundige gaf daarom zetpillen van het ziekenhuis mee. Dat mag eigenlijk niet, maar het creëerde wel rust voor de moeder en zorgde ervoor dat dit kind de juiste dosering binnenkreeg. Vervolgens nam ze contact op met de hoofdbehandelaar en zorgde ze ervoor dat voortaan gecheckt wordt of ouders de juiste medicijnen hebben gekregen. Wat mij betreft een mooi voorbeeld van leiderschap waarbij ze beargumenteerd afweek en initiatief nam voor structurele verandering.”
Wat leer je als verpleegkundige in deze opleiding?
Gerdine: We starten de opleiding met een module over persoonlijk en professioneel leiderschap in een ziekenhuiscontext. Wie ben jij als professional, waar sta je voor en hoe heeft dat invloed op jouw werk als verpleegkundige? Daar denk je over na tijdens intervisiegesprekken en werkvormen in de natuur. Vanuit die stevige basis gaan we aan de slag met vaardigheden die je nodig hebt om de regie te nemen over veranderingen in jouw dagelijks werk. Je ontdekt hoe je slim positie inneemt, je netwerk in het ziekenhuis uitbouwt en op een natuurlijke manier collega’s, teams en andere afdelingen meeneemt in jouw ideeën. Ook leer je hoe je als regieverpleegkundige collega’s coacht en op een projectmatige wijze verandertrajecten opzet en implementeert.
Voor wie is deze opleiding bedoeld?
Gerdine: “De post-hbo Verpleegkundig leiderschap heeft het niveau van een hbo-bachelor en is bedoeld voor verpleegkundigen die al werken in een ziekenhuis. De opleiding past goed bij jou als je meer autonomie en verdieping zoekt in je werk. Ook als je wilt doorgroeien tot regieverpleegkundige en daar concrete kennis en vaardigheden voor wilt opdoen, is deze opleiding een goede keuze.”
Eline: “In de huidige hbo-v-opleidingen wordt er gelukkig al meer stilgestaan bij verpleegkundig leiderschap. Maar in het verleden lag de focus meer op klinisch redeneren, het op de juiste manier uitvoeren van medische handelingen. Ik merk dat verpleegkundigen die al langer in het vak zitten daardoor vaak zoekend zijn op dit gebied. Want als je dingen wilt veranderen in een ziekenhuis, moet je ook weten hoe financiële stromen lopen, hoe een protocol tot stand komt en hoe er getoetst wordt op kwaliteit bijvoorbeeld. Met wie moet je eigenlijk in gesprek om iets te veranderen? En welke krachten gaan er dan meespelen?”
Je geeft zelf ook een aantal trainingen Eline. Kan je een tipje van de sluier oplichten?
Eline: “Ik kijk er vooral naar uit om met verpleegkundigen in gesprek te gaan over rebels leiderschap. Wat is dat nou? En wat betekent het voor jou? Samen erover praten is ontzettend belangrijk. Ik hoop dat ik je daarmee kan uitdagen en verpleegkundig leiderschap kan aanwakkeren. Niet alleen om zo bij te dragen aan de ontwikkeling van ons mooie vak, ook vanuit arbeidsmarktperspectief is het belangrijk dat er meer aandacht komt voor verpleegkundig leiderschap. Als je kan bijdragen aan de kwaliteit van de zorg en de goede dingen kan doen in je werk, geloof ik dat je meer plezier houdt in je werk en minder snel het vak verlaat.”
De nieuwe post-hbo Verpleegkundig leiderschap start bij voldoende aanmeldingen in september en heeft het niveau van een hbo-bachelor. De lessen vinden plaats op de CHE in Ede.