‘Ik hoor erbij’, ‘hier heb ik vrienden’, ‘we zijn verschillend, maar horen toch bij elkaar,’ dat zijn uitspraken van leerlingen uit een klas die ‘sociaal cohesief’ is. Bij het versterken van die sociale cohesie spelen leraren een belangrijke rol. Maar hoe doe je dat als leraar precies? Vooral als er binnen een groep veel sociaaleconomische en culturele verschillen zijn?
Het onderzoeksproject Sociale Cohesie in de klas richt zich op het versterken van sociale cohesie in de klas. Gert-Jan Veerman van de opleiding Leraar Basisonderwijs aan de Christelijke Hogeschool Ede is als onderzoeker aan de Radboud Universiteit betrokken. Samen met leraren en leerlingen wordt er naar huidige en nieuwe manieren gekeken om sociale cohesie te versterken en te meten in klassen en scholen met een grote sociaaleconomische en culturele diversiteit. Het project is vorig jaar gestart en in de aankomende twee jaar zullen goede praktijken verzameld en gedeeld worden.
Belang van de leraar
Veerman: “Een ondersteunende relatie tussen de leraar en de leerlingen is van belang om leerlingen het gevoel te geven dat ze erbij horen. Daarnaast zijn er meerdere werkvormen bekend die de relaties en wederzijds respect tussen de leerlingen in de klas versterken. Denk bijvoorbeeld aan zoals coöperatief leren en het voeren van een dialoog. Leraren verschillen in de mate waarin ze aandacht besteden aan het versterken van sociale cohesie. Waar sommige leraren tijdens de eerste weken van het schooljaar ruim de tijd nemen voor het vormen van de groep, reageren anderen pas wanneer er zorgen ontstaan over de sociale cohesie.
Tijdens een recente workshop die we gaven bleek dat leraren meerdere ideeën hebben en verschillende werkvormen benoemen. De bewustwording van waar sociale cohesie over gaat en het delen van zowel zorgen als succeservaringen leidde tot reflectie op het handelen in de klas en school en tot nieuwe ideeën voor de eigen praktijk. Het belang dat zowel ouders, de directie en de leraren zelf aan het vormen van een groep hechten, werd door leraren als doorslaggevend voor het succes gezien.”
Nationale Wetenschapsagenda
De aanleiding van het onderzoek is een van de vragen in de Nationale Wetenschapsagenda: ‘Hoe kan sociale cohesie in een cultureel en religieus diverse samenleving worden bevorderd?’ Specifiek wordt gevraagd naar de rol van het onderwijs: ‘Kan het onderwijs hierbij een rol spelen en welke mogelijkheden moeten dan benut worden’.
In de bijlage is een beknopt overzicht te vinden over het thema ‘Sociale cohesie in de klas’: wat is het, hoe kun je de sociale cohesie versterken, kan sociale cohesie ook te sterk worden, en hoe wil het onderzoeksproject Sociale Cohesie in de klas aan dit thema bijdragen.
Wil je meer weten over dit onderzoek?
Neem dan gerust contact op met onderzoeker Gert-Jan Veerman via gjmveerman@che.nl.