Over sommige leerlingen maak je je zorgen. Je vermoedt dat er meer speelt dan ‘even geen zin in school'. Of je ziet gedrag waar je op z'n minst nieuwsgiering van wordt. Maar... is het aan jou om daar naar te vragen? En hoe doe je dat dan, haal je je niet heel veel op de hals in de beperkte tijd die je maar hebt per leerling? Wanneer verwijs je eigenlijk door naar het zorgteam of hulpverlening? Heb je protocollen nodig, of kun je ook iets betekenen door je houding naar leerlingen? Wat is een effectieve manier van werken?
Onderwijs is een vakgebied waar -wat de CHE betreft- te vaak te individueel en resultaat/probleemgericht wordt gekeken naar leerlingen. Gedrag heeft een betekenis, die je beter kunt begrijpen als je breder kijkt. Elke leerling is allereerst kind van zijn ouders en die relatie speelt mee in hoe hij of zij zich op school laat zien. Of een leerling zich aan jou laat zien, hangt af van hoe je hem tegemoet treedt. Op deze studiemiddag leer je hoe je dat effectief en efficiënt doet.
Lisette Bastiaansen is spreker en pleit voor ‘aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding’.
Ze is zelfstandig onderzoeker op het gebied van (onderwijs)pedagogiek en relationeel werken. Ook is ze als expert betrokken bij het practoraat relationeel werken van het Summa College in Eindhoven en is ze bestuurslid bij het Relation Centered Education Network, een wereldwijd netwerk voor onderzoekers en beleidsmakers die ‘de relatie’ als spil van onderwijs zien. Daarnaast helpt ze onderwijsinstellingen bij vragen rondom hun pedagogische opdracht en werkt ze aan een nieuw boek.
Binnen het onderwijsproces speelt 'de pedagogische relatie' tussen leraar en leerling een cruciale rol. Als docent weet je dat die relatie een drijfveer voor leerlingen is om aan het werk te gaan. Maar ook als er iets speelt wil je dat de leerling weet dat hij bij jou terecht kan. Tot slot is het voor keuzeprocessen van de leerling (bv studiekeuze en vervolgopleidingen) duidelijk dat de thuissituatie of achtergrond van leerlingen een grote rol spelen. Iedere leerling wil ook in de keuzes die hij maakt een goed kind van zijn ouders zijn. Hoe richt je de relatie met leerlingen zó in dat je recht doet aan die verbondenheid met ‘thuis'? En is daar wel tijd voor? Temeer daar vrije ruimte voor leraren om aandachtig op/bij hun leerlingen betrokken te zijn in het huidige tijdsgewricht sowieso onder druk lijkt te staan. Beschikbare tijd wordt (vaak) opgeslorpt door beheersmatige en op voortgang en prestatie gerichte activiteiten. In haar promotieonderzoek heeft Lisette Bastiaansen ‘aandachtige betrokkenheid’ tussen onderwijskracht en leerling ‘op taal’ geprobeerd te brengen en heeft ze onderzocht wat de pedagogische waarde en betekenis van een aandachtig betrokken grondhouding op zowel individueel, als institutioneel en maatschappelijk niveau zou kunnen zijn. In deze studiemiddag passen we deze inzichten praktisch toe op het werk van leerkrachten, begeleiders en andere onderwijsprofessionals. Geef je op en maak een verdiepingsslag in je pedagogische vaardigheden.
De volgende vragen staan centraal:
- Wat ‘is’ aandachtige betrokkenheid en wat betekent dat voor de grondhouding van de onderwijsprofessional in de praktijk?
- Wat vraagt het om ‘aandachtig betrokken’ te kunnen zijn en handelen?
- Wat brengt een aandachtige betrokken grondhouding de leerling, de school, de maatschappij?
- Hoe draagt aandachtige betrokkenheid van leerkrachten bij aan het ‘leren verantwoordelijk nemen voor het eigen bestaan’ van leerlingen; een belangrijk doel van de pedagogiek?
- Staat dat op spanning met het terrein en vakgebied van psychologie en hulpverlening?
- Wat maakt reflectie op de vraag ‘wie ik ben als onderwijsprofessional en hoe lukt het mij aandachtig betrokken te zijn’ spannend?
- Aandachtige betrokkenheid kan een praktische vorm zijn van ‘meervoudig betrokken-zijn’ van contextueel werkers in het onderwijs. Doe je met aandachtige betrokkenheid de context van de leerling ook voldoende recht?
Deze jaarlijkse studiemiddag wordt georganiseerd vanuit de Post HBO en master Contextueel werken in het Onderwijs.
De studiemiddag is voor onderwijsprofessionals uit basisonderwijs, middelbaar onderwijs, praktijkonderwijs, Hbo’s en speciaal onderwijs: zowel leerkrachten als begeleiders, mentoren, decanen en managers. In de studiemiddag ervaar je de waarde van contextueel werken voor thema’s die in het onderwijs spelen.
Tijdens de studiemiddag wisselen lezing, werkvormen, discussie en gesprek met vakgenoten elkaar af. Je gaat naar huis met praktische handvatten om in jouw onderwijssetting recht te doen aan ieder die betrokken is bij de leerling. Reflectie op jouw vermogen tot aandachtige betrokkenheid levert je mogelijk boeiende vervolgvragen op die je mee kunt nemen in je team.

Lisette Bastiaansen (PhD is onderzoeker en schrijver in (onderwijs)pedagogiek en bestuurslid Relationship Centered Education Network) leidt de studiemiddag. Daarbij is er ook een werktafel ‘studiekeuze en de invloed van de context’ om aandachtige betrokkenheid als grondhouding toe te kunnen passen in het studiekeuzeproces.